เมื่อเข้าสู่หน้าร้อน นอกจากประเพณีสงกรานต์และวันหยุดยาวที่เรารอคอยแล้ว อีกหนึ่งสิ่งที่ไม่ควรมองข้ามคือโรคภัยต่างๆ ในหน้าร้อนที่มาตามฤดูกาล มีโรคอะไรบ้างที่เราต้องระวังเป็นพิเศษ และมีวิธีป้องกันอย่างไรบ้าง

โรคที่ต้องระวังในหน้าร้อน

1. โรคฮีทสโตรก (Heat stroke) หรือโรคลมแดด

เป็นโรคที่ควรระวังเป็นอย่างยิ่งในหน้าร้อนเพราะมีอันตรายถึงชีวิต เนื่องจากร่างกายเกิดความร้อนสะสม โดยมีอุณหภูมิสูงกว่า 40 องศาเซลเซียส อาการที่สังเกตได้ คือ

รู้สึกเมื่อย ล้า อ่อนเพลีย
ตัวร้อนมาก
ปวดศีรษะ
หน้ามืด
อุณหภูมิในร่างกายสูงขึ้น
เหงื่อไม่ออก
ชีพจรเต้นเร็ว ใจสั่น
ชักกระตุก เกร็ง
หมดสติ

หากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้องและทันท่วงที อาจทำให้หัวใจหยุดเต้นและถึงแก่ชีวิตได้ โดยความรุนแรงของโรคลมแดด (Heat Stroke) จะขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น โรคประจำตัวอย่างเบาหวาน หัวใจ ความดันโลหิตสูง หรือมีภาวะขาดน้ำ โดยในกลุ่มที่ติดสุราเรื้อรังโรคก็จะยิ่งทวีความรุนแรงขึ้น

ภาพจาก iStock

เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคลมแดด ควรดื่มน้ำให้เพียงพอ อย่างน้อยวันละ 8 แก้ว ใส่เสื้อผ้าสีอ่อน ผ้าโปร่ง ระบายอากาศได้ดี หลีกเลี่ยงการอยู่กลางแดดหรือออกกำลังกายในสภาพอากาศที่ร้อนจัด และงดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

2. โรคพิษสุนัขบ้า หรือโรคกลัวน้ำ

เกิดจากการติดเชื้อไวรัสที่มีอยู่ในน้ำลายสัตว์ ผ่านการกัด ข่วน หรือถูกเลียบริเวณแผล หรือแม้แต่น้ำลายนั้นเข้าตา ปาก จมูก หลังการติดเชื้อผู้ป่วยจะมีอาการทางระบบประสาท เช่น

ชัก
ประสาทหลอน
อัมพาต

ภาพจาก iStock

ที่สำคัญคือเมื่อมีอาการแล้วจะเสียชีวิตทุกราย ดังนั้นหากถูกสุนัขหรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมกัด หรือเป็นผู้สุ่มเสี่ยงต่อการได้รับเชื้อ ให้รีบล้างแผลด้วยสบู่และน้ำสะอาดหลายๆ ครั้ง แล้วรีบไปพบแพทย์เพื่อฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า และควรนำสุนัขหรือสัตว์เลี้ยงไปฉีดวัคซีนทุกปี เพื่อความปลอดภัยสำหรับคนในบ้านและสัตว์เลี้ยง

3. อาหารเป็นพิษ

เป็นโรคที่พบบ่อยในช่วงหน้าร้อน ซึ่งเกิดจากการปนเปื้อนของเชื้อแบคทีเรีย ส่วนใหญ่จะมีอาการหลังจากรับประทานอาหารที่มีรสจัด หรืออาหารที่ปรุงไม่สุกพอ เช่น อาหารค้างคืน เนื้อสัตว์ที่ปรุงไม่สุก หรือทานดิบๆ เมื่อรับประทานอาหารหรือน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อโรคเข้าไปแล้ว อาจทำให้เกิดอาการต่างๆ ตามมา เช่น

มีไข้
อาเจียนติดต่อกันไม่หยุดหรือมีเลือดปน
ปวดท้องในลักษณะปวดบิดเป็นพักๆ
ท้องเสีย
หากมีอาการขาดน้ำอาจทำให้หมดสติ
ผู้ที่มีอาการรุนแรงมากๆ หากรักษาไม่ทันอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้

4. โรคท้องร่วงเฉียบพลัน

เกิดจากการกินอาหารหรือดื่มน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อโรคต่างๆ เช่น แบคทีเรีย ไวรัส โปรโตซัว พยาธิ หรือในบางรายอาจได้รับเชื้อโรคจากการใช้มือหยิบจับสิ่งของที่ปนเปื้อนแล้วนำเข้าปาก โดยอาการของโรคอุจจาระร่วงคือ

ถ่ายเหลวอย่างน้อย 3 ครั้งขึ้นไปต่อวัน
บางรายถ่ายเป็นมูกปนเลือด 1 ครั้งขึ้นไปต่อวัน
หากปล่อยไว้ร่างกายจะสูญเสียน้ำและเกลือแร่ ทำให้อ่อนเพลีย
อวัยวะต่างๆ เสียสมดุลการทำงาน และเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ
เกิดภาวะช็อก หมดสติ และเสียชีวิต

ภาพจาก iStock

5. โรคบิด

โรคบิดจะแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ก็คือ มีตัวก่อบิด และไม่มีตัวก่อบิด ซึ่งโรคบิดที่มีตัวก่อบิดจะเกิดจากเชื้ออะมีบา และเมื่อเชื้ออะมีบาเข้าไปสู่กระแสเลือด หรือแพร่ไปยังอวัยวะภายในต่างๆ ก็อาจทำให้เนื้อเยื่อในอวัยวะต่างๆ ถูกทำลาย หรือก่อให้เกิดฝีที่อวัยวะต่างๆ และอาจเกิดอาการติดเชื้อ หรืออาการอื่นๆ ที่รุนแรงขึ้น ซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาที่ทันท่วงทีก็อาจทำให้อันตรายถึงชีวิตได้

อาการที่มีตัวก่อบิด

ปวดท้องเวลาถ่าย
ถ่ายปนมูกปนเลือด
อาจมีฝีในตับ
ถ่ายอุจจาระบ่อยครั้ง

อาการที่ไม่มีตัวก่อบิด

ไข้สูง
ถ่ายเป็นมูกปนเลือด
ปวดท้อง
อาเจียน
เบื่ออาหาร

6. อหิวาตกโรค

เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Vibrio Cholerae ที่ลำไส้เล็ก ซึ่งเป็นเชื้อแบคทีเรียที่ติดต่อจากอาหารหรือน้ำที่มีเชื้อโรคปนเปื้อนอยู่ ซึ่งหากติดเชื้อโรคนี้จะทำให้เราถ่ายอุจจาระเป็นน้ำคราวละมากๆ โดยอาจไม่มีอาการปวดท้อง สามารถก่อให้เกิดอาการขาดน้ำและเกลือแร่อย่างรวดเร็ว เช่น

ภาพจาก iStock

กระหายน้ำ
อ่อนเพลีย
ปัสสาวะออกน้อย
ชีพจรเต้นเร็ว
อาจทำให้เกิดภาวะช็อก หมดสติจากการเสียน้ำ
บางรายที่มีอาการรุนแรงมากๆ อาจถึงขั้นเสียชีวิตได้

การดูแลเบื้องต้นสำหรับผู้ป่วยถ่ายเหลวเฉียบพลัน ควรชงผงน้ำตาลเกลือแร่ดื่มชดเชยให้ทันกับสารน้ำที่สูญเสียไป หากอาการไม่ดีขึ้น หรือผู้ป่วยไม่สามารถดื่มสารน้ำชดเชยได้ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ เพื่อประเมินแนวทางการรักษาต่อไป

7. โรคไข้ไทฟอยด์ หรือ ไข้รากสาดน้อย

เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Salmonella Typhi โดยเชื้อชนิดนี้สามารถแพร่กระจายไปยังทุกส่วนของร่างกายได้ ซึ่งติดต่อได้จากการรับประทานอาหาร หรือดื่มน้ำที่มีเชื้อปนเปื้อน และเมื่อเราสัมผัสกับเชื้อชนิดนี้แล้ว อาจส่งผลกระทบต่ออวัยวะต่างๆ ในร่างกายได้ หากรักษาช้าอาจทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ อาการที่พบได้แก่

มีไข้สูง
เบื่ออาหาร
แน่นท้อง
ท้องผูก

จะเห็นได้ว่านอกจากโรคฮีทสโตรกและโรคพิษสุนัขบ้าแล้ว โรคที่พบบ่อยในหน้าร้อนส่วนใหญ่จะเป็นโรคที่เกี่ยวกับทางเดินอาหาร ซึ่งมีลักษณะอาการที่คล้ายกัน ต่างกันที่ประเภทของเชื้อโรคที่ได้สัมผัส การป้องกันตัวเองเบื้องต้นจากโรคดังกล่าวสามารถทำได้ด้วยวิธีเหล่านี้

หากทำอาหารเองควรล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่ก่อนและหลังเตรียมอาหารดิบทุกชนิด
ควรทำความสะอาดอุปกรณ์ทุกชนิดที่ใช้ในการเตรียมอาหารดิบ ไม่ใช้ปะปนกัน เช่น ไม่ใช้เขียงหั่นเนื้อสัตว์สดร่วมกับอาหารอื่น
ล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนรับประทานอาหาร
เลือกรับประทานอาหารที่ถูกสุขลักษณะและดื่มน้ำที่สะอาดผลิตได้มาตรฐาน
รับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่และสะอาด
เลี่ยงอาหารที่ปรุงด้วยกะทิ โดยเฉพาะอาหารที่ปรุงค้างไว้ในอุณหภูมิห้องอย่างน้อย 3 ชั่วโมง และอาหารที่ทิ้งไว้ค้างคืน
เลี่ยงผักหรือผลไม้สดที่ล้างไม่สะอาด
เลี่ยงอาหารกระป๋องที่มีลักษณะผิดปกติ เช่น มีรอยรั่ว แตก บุบ บวม หรือขึ้นสนิม
อาหารกระป๋องเมื่อเปิดแล้วควรรับประทานให้หมดในครั้งเดียว หรือเทใส่ภาชนะอื่นที่สะอาดแล้วปิดฝาให้แน่นก่อนเก็บไว้รับประทานมื้อถัดไป

เพื่อให้เราใช้ชีวิตในหน้าร้อนได้อย่างปลอดภัย ปลอดโรค และมีสุขภาพแข็งแรงอย่างมีความสุข

ข้อมูลอ้างอิง : โรงพยาบาลเปาโล, โรงพยาบาลวิมุต