วันสุนทรภู่ 2568 อ่านประวัติและผลงาน ย้อนรอยรำลึกกวี 4 แผ่นดิน

วันสุนทรภู่เป็นอีกหนึ่งวันสำคัญที่ในแต่ละปีจะมีการจัดกิจกรรมที่น่าสนใจ เพื่อรำลึกถึง “สุนทรภู่” ซึ่งเปรียบเสมือนกวีเอกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ บทความนี้ ไทยรัฐออนไลน์จะพาไปทำความรู้จักประวัติวันสุนทรภู่ ตรงกับวันที่เท่าไร มีผลงานอะไรบ้าง ติดตามได้ที่นี่

ไขข้อสงสัย “วันสุนทรภู่” วันที่เท่าไหร่

วันสุนทรภู่ ตรงกับวันที่ 26 มิถุนายนของทุกปี ที่กำหนดให้วันนี้เป็นวันสุนทรภู่นั้นก็เพราะเป็นวันคล้ายวันเกิด โดยสุนทรภู่เกิดวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ.2329 หรือวันจันทร์ เดือน 8 ขึ้น 1 ค่ำ ปีมะเมีย จุลศักราช 1148 นั่นเอง

เปิดประวัติวันสุนทรภู่ กวีเอกแห่งยุค

“สุนทรภู่” เดิมชื่อ “ภู่” เกิดวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ.2329 หรือในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ณ ริมคลองบางกอกน้อย ธนบุรี ใกล้บริเวณพระราชวังหลัง และได้อาศัยอยู่ในพระราชวังกับมารดาที่ถวายตัวเป็นนางนมของพระองค์เจ้าหญิงจงกล พระธิดาในเจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์

เดิมทีมีนิสัยชื่นชอบการแต่งกลอน หลังจากจบการศึกษาก็ได้เข้ารับราชการเป็นเสมียน แต่ก็ยังแต่งกลอนอยู่เป็นนิตย์ กระทั่งอายุ 20 ปีที่มีโอกาสได้ติดตามพระองค์เจ้าปฐมวงศ์ในฐานะมหาดเล็ก ตามเสด็จไปในงานพิธีมาฆบูชา ที่อำเภอพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี เมื่อ พ.ศ. 2350 จึงได้แต่ง "นิราศพระบาท" ซึ่งเป็นผลงานสร้างชื่อ

ต่อมาในปี พ.ศ.2359 ได้แต่งกลอนบทละครเรื่อง "รามเกียรติ์" ซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 ชื่นชอบเป็นอย่างมาก จึงเลื่อนยศให้เป็น "ขุนสุนทรโวหาร" แต่ระหว่างที่รับราชการ สุนทรภู่เมาจนก่อเรื่องทะเลาะเบาะแว้ง จึงต้องโทษติดคุก แต่ก็พ้นโทษ เนื่องจากต่อกลอนบทพระราชนิพนธ์เรื่อง "สังข์ทอง" ของรัชกาลที่ 2 จนเป็นที่พอพระราชหฤทัย

พ.ศ.2367 รัชกาลที่ 2 เสด็จสวรรคต สุนทรภู่จึงออกบวชที่วัดราชบูรณะนานถึง 18 ปี ก่อนจะถวายตัวอยู่กับสมเด็จเจ้าฟ้าจุฑามณี กรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ซึ่งต่อมาได้รับการสถาปนาเป็นพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์อีกครั้งเป็น "พระสุนทรโวหาร (ภู่)" ในสมัยรัชกาลที่ 4 

สุนทรภู่รับราชการต่อเนื่องอีก 4 ปี และถึงแก่กรรมในปี พ.ศ.2398 ณ พระราชวังเดิม (พระราชวังกรุงธนบุรี) ขณะอายุ 69 ปี ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ประวัติและผลงานของสุนทรภู่เป็นที่โดดเด่น และได้รับการยกย่องเสมอมา

ผลงานและความสำคัญของสุนทรภู่

เนื่องด้วยผลงานที่น่ายกย่องของสุนทรภู่ ส่งผลให้ปี พ.ศ.2529 ทางองค์การยูเนสโก (UNESCO) ได้ประกาศให้สุนทรภู่เป็น "บุคคลสำคัญของโลกทางด้านวรรณกรรม" โดยผลงานเด่นของสุนทรภู่คือ “พระอภัยมณี” ซึ่งในระยะเวลาต่อมาได้มีการจัดตั้ง “สถาบันสุนทรภู่” เพื่อเผยแพร่ชีวิตและผลงานต่างๆ ให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาและเรียนรู้อย่างกว้างขวางมากขึ้น ดังนี้

นิราศของสุนทรภู่

• นิราศเมืองแกลง (พ.ศ.2349)
• นิราศพระบาท (พ.ศ.2350)
• นิราศภูเขาทอง (ประมาณ พ.ศ.2371)
• นิราศสุพรรณ (ประมาณ พ.ศ.2374)
• นิราศวัดเจ้าฟ้า (ประมาณ พ.ศ.2375)
• นิราศอิเหนา (คาดว่าเป็นสมัยรัชกาลที่ 3)
• รำพันพิลาป (พ.ศ.2385)
• นิราศพระประธม (พ.ศ.2385)
• นิราศเมืองเพชร (พ.ศ.2388)
• นิทานกลอน 5 เรื่อง

นิทานของสุนทรภู่

• โคบุตร
• พระอภัยมณี
• พระไชยสุริยา
• ลักษณวงศ์
• สิงหไกรภพ

สุภาษิต

• สวัสดิรักษา
• เพลงยาวถวายโอวาท
• สุภาษิตสอนหญิง

บทละครและบทเสภาของสุนทรภู่

• บทละครอภัยนุราช
• บทเสภาขุนช้างขุนแผน ตอนกำเนิดพลายงาม
• บทเสภาพระราชพงศาวดาร

บทเห่กล่อมพระบรรทมของสุนทรภู่

• เห่เรื่องพระอภัยมณี
• เห่เรื่องโคบุตร
• เห่เรื่องจับระบำ
• เห่เรื่องกากี

กิจกรรมที่นิยมทำในวันสุนทรภู่ 2568

อย่างไรก็ดี ในวันสุนทรภู่ 2568 นี้ ทางภาครัฐ เอกชน หรือสถานศึกษาหลายๆ แห่งก็จะมีการจัดกิจกรรมหลากหลายรูปแบบ เพื่อรำลึกถึงสุนทรภู่ ไม่ว่าจะเป็นการประกวดแต่งคำกลอน แต่งนิทาน การคัดลายมือ การประกวดระบายสี การแสดงละครเวที การเดินขบวน สร้างความสนุกสนานและมอบความรู้ให้กับนักเรียน นักศึกษา ตลอดจนบุคคลทั่วไป 

ตามรอยกวีเอกในวันสุนทรภู่ 2568

หากใครที่อยากย้อนรอยเส้นทางชีวิตกวีเอก “สุนทรภู่” หรือต้องการขอพรเรื่องการงาน และการเรียน สามารถเดินทางไปยังพิกัดต่างๆ ได้ ดังนี้

อนุสาวรีย์สุนทรภู่ จ.ระยอง

ชาวบ้านในพื้นที่ยกให้สุนทรภู่เป็นครูทางด้านกวี และมีความเชื่อที่ว่าหากจุดธูปขอพรจะสมหวังเรื่องเรียน ตลอดจนเรื่องงาน

ถ้ำจัน จ.เพชรบุรี

ขณะออกบวช สุนทรภู่เคยเดินทางมายังเมืองเพชร และแต่งนิราศเมืองเพชร โดยมีการกล่าวถึงวิวทิวทัศน์และความงดงามของถ้ำจันแห่งนี้

รอยพระพุทธบาท จ.สระบุรี

สุนทรภู่ได้เคยเดินทางมายังพระพุทธบาท และได้แต่งนิราศพระบาทขึ้น โดยได้บรรยายถึงการเดินทางขณะไปนมัสการรอยพระบาทในวันมาฆบูชา

วัดภูเขาทอง จ.พระนครศรีอยุธยา

วัดภูเขาทองเป็นหนึ่งในสถานที่ที่ถูกกล่าวถึงในนิราศภูเขาทองเล่าเรื่องการเดินทางของสุนทรภู่ เดินทางจากเมืองกรุงไปยังพระนครศรีอยุธยา เพื่อนมัสการพระบรมธาตุที่บรรจุในพระเจดีย์ภูเขาทองโดยได้บรรยายถึงสถานที่สำคัญและเรื่องราวระหว่างทาง

พิพิธภัณฑ์สุนทรภู่ วัดเทพธิดาราม กรุงเทพมหานคร

วัดเทพธิดารามเป็นวัดที่สุนทรภู่จำพรรษาขณะบวช โดยบางช่วงขณะบวชก็ได้แต่งกลอน รวมถึงบรรยายเรื่องราวต่างๆ ณ ที่แห่งนี้ ซึ่งทางวัดยังได้เก็บข้าวของเครื่องใช้ต่างๆ ไว้ให้ชนรุ่นหลังได้ศึกษา

ในวันที่ 26 มิถุนายนของทุกปี กำหนดให้เป็นวันสุนทรภู่ เพื่อให้รำลึกถึงคุณงามความดีและผลงานวรรณกรรมรูปแบบต่างๆ ที่ผ่านมา โดยจะมีการจัดกิจกรรมต่างๆ ที่น่าสนใจ ทั้งนี้ก็เพื่อเสริมสร้างทักษะการใช้ภาษาไทย ทักษะอื่นๆ ตลอดจนเพื่ออนุรักษ์ภาษาไทย และมรดกทางวัฒนธรรมสืบต่อไป